سلانه صدایی خاموش

یکنواختی موسیقی ایرانی و تکرار مکررات در آن را شاید بتوان از مهمترین مشکلاتی دانست که امروزه گریبان موسیقی را گرفته و بسیاری از نا آشنایان به این هنر را به اشتباه انداخته که شاید محدودیت این موسیقی سبب یکنواختی آن است . با اندک مطالعه ای در این حیطه می توان دریافت که در موسیقی ایران نه تنها محدودیتی در مقایسه با موسیقی غرب وجود ندارد بلکه راهکارهایی به مراتب وسیعتر و آسانتر جهت بسط  گسترش و ایجاد تنوع در این موسیقی به طور بالقوه موجود است . پس چرا تا کنون مردان موسیقی این سرزمین آنچنان که باید و شاید نتوانسته اند عمل نمایند ؟

یکی از مواردی که در موسیقی سنتی ایران دیده می شودعدم استفاده مناسب و قابل توجه از سازهایی با محدوده بم است .  سوای اینکه موسیقی ما سازی معادل صدای باسدر موسیقی غرب ندارد از همان بم ترین سازهای موجود نیز به مقدار مناسب استفاده نمی شود به طوریکه از سازهای بربط و بم تار ( که خود ابداعی جدید است ) در حد پر کردن صدای ارکستر استفاده شده است و این ساز ها دارای شخصیت مستقل کم رنگی هستند و حتی در مورد بربط با سابقه طولانی و امکانات فراوان اجرایی نیز این نقیصه به شدت مشاهده می گردد.

دست زدن به تجربه های نوین در زمینه ساخت سازهایی که ضمن حفظ اصالت موسیقایی امکانات و تنوع صوتی لازم را ایجاد نماید شاید در این برهه از زمان با توجه به پیشرفت های علم آکوستیک و امکانات فنی پیشرفته جهت تحقیقات بسیار لازم می نماید .

شاید سازهایی چون شور انگیز و سلانه را بتوان در همین راستا دانست . در این میان ابداع ساز سلانه با صدایی بم که قابلیت های تکنیکی و اجرایی بالا برای ایجاد حالات موسیقی ایران  عرب  ترک و حتی موسیقی رنسانس می توان گامی موثر در این زمینه نامید . این ساز که به تجربه آقای سیامک افشار طراحی گردیده در اولین مورفی خود بسیار موفق ظاهر شد . هر چند که در این میان نباید نوازندگی هنرمند چیره دستی چون استاد حسین علیزاده را نادیده انگاشت .

سیامک افشار در توضیح خود این ساز را تلاشی برای جستجوی صدای گمشده دانسته که با الهام از تصاویری از یک نمونه ساز زهی مضرابی دسته بلند دارای سه سیم و گوشی که در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی نیز در ایتالیا با عنوان کلاسیکن رواج داشته ساخته شده است و اهداف و خواست ها را از ساخت این سازچنین بیان می نماید :

(الف) استفاده از واخوان ها جهت تقویت هارمونیک ها حجم و تنوع بخشیدن به رنگ آمیزی صدای ساز.

(ب) امکان دست یابی به صدای بم تر (از طریق اضافه کردن سیم های اصلی) به صورتی که جنس و رنگ و حالت صدا ایرانی بماند .

وی نکات قابل توجه در ساخت و طراحی فیزیکی این ساز را عبارت از : تغییر تکیه گاه ها و محل عبور سیم ها و واخوان ها استفاده از گوشی های واخوان ها در انتهای کاسه طراحی پنجه و غیره می داند.